در فرآیند حمل و نقل در بخش صادرات و واردات در سطح بین‌الملل، شخصی به نام فورواردر وجود دارد که به عنوان نماینده یا متصدی این کار شناخته می‌شود. اما فورواردر دقیقا چه وظایفی دارد؟
کلمه فوروارد (Forward) در انگلیسی به معنای فرستادن، حمل کردن، پیش بردن و کمک کردن است که در شکل فاعلی یعنی فورواردر (Forwarder) تحت عناوینی چون حامل یا فرستنده معنا می‌شود. Forwarder در حمل و نقل به یک شخص و فعالیت ویژه اشاره دارد که فرآیند چگونگی حمل و نقل کالا از مبدا به مقصد نهایی را طراحی و برنامه‌ریزی می‌کند.
در متون تخصصی حمل و نقل به شخص فورواردر، Forwarding Agent نیز گفته می‌شود که این عبارت به معنای صادرکننده یا متصدی حمل و نقل است. نکته مهمی که در مورد فورواردر وجود دارد آن است که این فرد یا شرکت، وظیفه حمل و نقل فیزیکی کالا را بر عهده ندارد و تنها فرآیند و نحوه جابجایی محصولات را از صفر تا صد برنامه‌ریزی می‌کند. اما کسی که مسئولیت حمل و نقل فیزیکی کالاها را برعهده داشته باشد، کریر (Carrier) نامیده می‌شود که وظیفه‌اش با فورواردر تفاوت دارد.
فورواردر حمل و نقل
فورواردر حمل و نقل شرح وظایف خاصی دارد که باید در طول فرآیند حمل و نقل کالا به آنها توجه کرده و تمام ضوابط تعیین شده را در نظر بگیرد. Forwarder دارای برخی اختیارات است که می‌تواند از آنها در جابجایی محموله‌ها استفاده نماید.
این افراد یا شرکت‌ها به عنوان واسطه بین تولیدکنندگان، واردکنندگان، صادرکنندگان و شرکت‌های حمل و نقل عمل می‌کنند.
وظایف فوروارد شامل موارد زیر است:
برنامه‌ریزی حمل و نقل:
انتخاب مناسب‌ترین روش حمل و نقل (هوایی، دریایی، یا زمینی) بر اساس نیازهای مشتری و نوع کالا.
تعیین بهترین مسیر برای کاهش هزینه‌ها و زمان حمل و نقل.
مدیریت مدارک:
تهیه و پردازش تمامی مدارک لازم برای صادرات و واردات، از جمله فاکتورها، بارنامه‌ها، لیست بسته‌بندی و گواهی‌های استاندارد.
تشریفات گمرکی:
کمک به انجام کلیه مراحل گمرکی، از جمله تهیه مستندات لازم، پرداخت عوارض و مالیات‌ها، و ارتباط با مقامات گمرکی.
هماهنگی با شرکت‌های حمل و نقل:
برقراری ارتباط با شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات حمل و نقل، انبارداری و توزیع و نظارت بر انجام صحیح خدمات.
بیمه کالا:
پیشنهاد بیمه برای پوشش ریسک‌های احتمالی در طول حمل و نقل و تضمین امنیت کالاها.
دسترسی به شبکه‌های حمل و نقل:
استفاده از شبکه‌های گسترده‌ای که اتصال به شرکت‌های حمل و نقل، گمرکات و سایر بخش‌های مرتبط را تسهیل می‌کند.
مزایای استفاده از خدمات فوروارد:
- صرفه‌جویی در زمان و هزینه
- تخصص در قوانین محلی
- مدیریت ریسک
فورواردها در صنعت تجارت بین‌الملل
فورواردها نقش حیاتی در تجارت بین‌الملل دارند و به کسب و کارها کمک می‌کنند تا کالاهای خود را به بازارهای جهانی وارد و صادر کنند. با توجه به پیچیدگی‌های فرآیند حمل و نقل بین‌المللی و تغییرات قوانین و مقررات، وجود یک فوروارد مجرب می‌تواند تسهیل‌کننده و کلیدی برای موفقیت در این حوزه باشد.
حال با توجه به این موضوع که از اهمیت فوروادر مطلع شدیم و درک بهتری از این کلمه پیدا کردیم در ادامه این مطلب قصد داریم انواع فورواردر را معرفی کنی:
فورواردینگ دریایی
این نوع فورواردینگ مربوط به حمل و نقل کالا از طریق دریا است. معمولاً برای کالاهای حجیم و سنگین مناسب است و شامل خدماتی چون بارگیری، تخلیه و پردازش مدارک گمرکی می‌شود.
فورواردینگ هوایی
این نوع به حمل و نقل کالا با استفاده از هواپیماها اشاره دارد. فورواردینگ هوایی برای کالاهایی که نیاز به تحویل سریع دارند، مانند کالاهای پزشکی و محصولات فاسد شدنی، کاربرد دارد.
فورواردینگ زمینی
در این نوع، کالاها از طریق زمین (با استفاده از کامیون‌ها، قطارها و …) حمل می‌شوند. فورواردینگ زمینی معمولا برای حمل و نقل داخلی یا بین کشورهای همسایه مناسب است.
فورواردینگ چندوجهی (Intermodal)
این نوع فورواردینگ ترکیبی از دو یا چند روش حمل و نقل (مثل دریایی و زمینی یا هوایی و زمینی) است. این شیوه به کارایی بالا و بهینه‌سازی هزینه‌ها کمک می‌کند.
فورواردینگ صادرات و واردات
فورواردینگ صادراتی: این نوع به کمک به صادرکنندگان در فرآیند حمل کالای خود به مقصد خارجی اختصاص دارد.
فورواردینگ وارداتی:
در این نوع، فورواردرا به واردکنندگان کمک می‌کند تا کالاهای وارداتی را به درستی دریافت و ترخیص کنند.
فورواردینگ، فورواردتر (Freight Forwarder)
این نوع به کارگزارانی اطلاق می‌شود که به صورت تخصصی به ارائه خدمات فورواردینگ می‌پردازند و می‌توانند با توجه به نوع کالا و نیاز مشتری خدمات متناسب ارائه دهند.
فورواردینگ تخصصی
این نوع شامل فورواردینگ کالاهای خاص، مانند کالاهای خطرناک (مانند مواد شیمیایی) یا حساس (مانند تجهیزات پزشکی) می‌شود که نیاز به رعایت مقررات خاص و شرایط ویژه دارند.
این تنوع در خدمات فورواردینگ به تاجران و واردکنندگان کمک می‌کند تا با توجه به نیازهای خاص خود، بهترین روش حمل و نقل را انتخاب کنند.
در بخش حمل نقل عمومی در موضوع صادرات و واردات همان‌طور که گفته شد از اشخاص یا شرکت هایی تحت عنوان فورواردر کمک میگرند اما این اشخاص یا شرکت‌ها برای پیش برد کار خود نیازمند هستند تا با سایر سازمان‌هایی همچون:
سازمان های ناظر و سیاست گذار
حمل و نقل دریایی
سازمان دولتی ناظر بر امور حمل و نقل دریایی در ایران ، سازمان بنادر کشتیرانی است که یکی از معاونت های وزارت راه و ترابری می باشد. وظایف عمده این سازمان اداره امور بنادر کشور، نظارت بر شرکت های حمل و نقل دریایی داخلی و خارجی، اداره امور آب های ساحلی، تدوین آئین نامه ها و مقررات لازم در امر حمل و نقل دریایی داخلی و خارجی، دادن گواهینامه ملوانان و خدمه کشتی ها، بررسی کنوانسیون های بین المللی در امر حمل و نقل دریایی و موارد دیگر می باشد.
در سطح بین المللی ارگان ناظر بر امور حمل و نقل دریایی سازمان بین المللی دریانوردی می باشد که یکی از سازمان های تابعه سازمان ملل متحد است و تنظیم و تدوین مقررات بین المللی حمل و نقل دریایی را در سطح بین المللی به عهده دارد.
حمل و نقل هوایی
سازمان دولتی و ناظر بر امور حمل و نقل هوایی ایران سازمان هواپیمایی کشوری می باشد که یکی از معاونت های وزارت راه و ترابری است و از وظایف عمده آن اداره امور فرودگاه های کشور و وظایف مشابه سازمان بنادر در امر حمل و نقل هوایی می باشد.
در سطح بین المللی ارگان ناظر بر امور حمل و نقل هوایی و سازمان بین امللی هواپیمایی کشوری می باشد که یکی از سازمان های تابعه سازمان ملل متحد است و تنظیم و تدوین مقررات بین المللی حمل و نقل هوایی را در سطح بین المللی به عهده دارد.
حمل و نقل جاده ای
سازمان دولتی ناظر بر امر حمل و نقل جاده ای در ایران سازمان حمل و نقل و پایانه های کشور که تابع وزارت راه و ترابری است می باشد. وظایف عمده این سازمان اداره امور حمل و نقل جاده ای و شرکت های فعال در این امر در کشور و تدوین مقررات و آئین نامه ای مربوطه می باشد.
سازمان ناظر در سطح بین المللی اتحادیه حمل و نقل بین المللی جاده ای می باشد که از سازمان های تابعه سازمان ملل متحد محسوب می شود و وظایفی مشابه سازمان های بین المللی در امر حمل و نقل جاده ای دارد.
حمل و نقل با راه آهن
در مورد حمل و نقل با راه آهن در حال حاضر تفکیکی بین سازمان ناظر و سازمان حمل کننده راه آهن در کشور وجود ندارد و سازمان راه آهن ایران هر دو وظیفه را به عهده دارد.
در سطح بین المللی سازمان واحد خاصی در امر حمل و نقل راه اهن وجود ندارد بلکه امور به وسیله سازمان های مختلفی مانند سازمان های ذیل انجام می گیرد:
سازمان جهانی راه آهن ها که استانداردهای راه آهن را تدوین و به راه آهن ها ابلاغ می نماید.
- سازمان ناظر بر اجرای کنوانسیون در اروپای غربی و خاورمیانه OTIF می باشد .
- سازمان ناظر بر اجرای کنوانسیون SMGS در اروپای شرقی و کشورهای CIS سازمان OSJDمی باشد.
موسسات خدماتی تخصصی
شرکت هایی هستند که هریک در محدوده ای خاص به ارائه خدمات تخصصی در کار حمل و نقل می پردازند. مهم ترین این نوع موسسات عبارتند از:
- شرکت های بازرسی
عمده فعالیت شرکت‌های بازرسی بدین گونه است که وضعیت فنی و رده بندی وسائل حمل را انجام داده و بعضاً از طرف خریدار کالا را در مبدا مورد بازرسی کمی و کیفی قرار می دهنند و مطابقت آن با اسناد ( قرارداد خرید، اعتبار اسنادی ، پروفرما و غیره ) را تائید می نمایند. گواهینامه های صادره توسط این گونه موسسات از مهم ترین اسناد تجاری به شمار می روند و فعالیت این گونه شرکت ها از طرف مراجع ذیصلاح مورد کنترل قرار می گیرد تا اولا از تخصص و دانش لازم برخوردار باشند و ثانیا اعتبار لازم را در جهت تضمین گواهی های صادره داشته باشند.
- شرکت های کارگزاری ترابری
این گونه موسسات مانند نمایندگی های کشتیرانی و آژانس های هوایی و کارگزاران گمرکی حسب مورد به نمایندگی از طرف متصدیان حمل و یا تجار و فرستندگان کالا عمل می نمایند و فعالیت آنان عمدتاً ارائه خدمات خاص محلی است.
- شرکت های تخلیه و بارگیری
این موسسات که اغلب با نام Companies Stevedoring شناخته می شود ارائه خدمات تخلیه و بارگیری کالا و گاهی خدمات دیگر مانند انبارداری، بارشماری، خنکاری، دوبه کاری، بسته بندی و فعالیت های طی از این قبیل را به عهده می گیرند. عمده فعالیت این گونه شرکت ها در بنادر و مبادی ورود و خروج کالا می باشد.
موسسات خدمات عمومی
این گروه موسساتی هستند که به طور مستقل عمل می کنند و بخشی از فعالیت آنان در رابطه با نیازهای حمل و نقل انجام می شود از این میان می توان به فعالیت بانک ها در رابطه با اعتبارات اسنادی و عامل اصلی در پرداخت های تجاری و همچنین شرکت های بیمه در رابطه با بیمه های حمل و نقل و بالاخره به فعالیت موسسات حقوقی و هیئت ها و دیوان های داوری اشاره نمود.