دموراژ (Demurrage) یک اصطلاح تخصصی در زمینه لجستیک و حمل ونقل دریایی و زمینی است که با نام های دیگری مانند کرایه معطلی، خسارت بیکارماندگی و یا حق توقف نیز شناخته می شود. دموراژ، جریمه یا هزینه ای است که بابت تاخیر در تخلیه یا بارگیری کالا از کشتی، کانتینر یا وسیله نقلیه در بندر یا گمرک، پس از پایان زمان مجاز تعیین شده، از صاحب کالا یا مشتری دریافت می شود.
دموراژ در واقع، جریمه یا غرامتی است که شرکت حمل ونقل یا صاحب وسیله نقلیه به خاطر استفاده ی بیشتر از زمان مشخص شده در قرارداد یا تاخیر در تحویل کانتینر یا وسیله نقلیه حمل بار، مطالبه می کند. در اثر عوامل مختلفی مانند تاخیر در حرکت وسایل نقلیه، تغییرات آب وهوایی و …، ممکن است محموله شما دیرتر به مقصد رسیده و یا آسیب ببیند. به همین دلیل لازم است ضمن برنامه ریزی های دقیق برای سفرها و زمان رسیدن بارهای خود، در انتخاب شرکت های حمل و نقل نیز دقت کنید تا از هزینه های اضافی و غیر منتظره جلوگیری کنید.
فری تایم (Free Time) در دموراژ
فری تایم در دموراژ، بازه زمانی محدود و معینی است که برای تاخیرها و مشکلات احتمالی و ناخواسته در نظر گرفته شده و در این مدت زمان، صاحب کالا می تواند کانتینر یا وسیله ی حمل را به صورت رایگان و بدون پرداخت هزینه ی اضافی در بندر نگه دارد. در مدت زمان مشخص شده به عنوان فری تایم، صاحب کالا می تواند بدون نگرانی بابت پرداخت جریمه و هزینه های اضافی، کارهای ترخیص یا جابه جایی محموله دریافتی خود را انجام دهد. اما پس از پایان مهلت فری تایم، هزینه های دموراژ به صورت روزانه یا ساعتی اعمال می شود.
فری تایم شامل دو نوع فری تایم مبدا و فری تایم مقصد است:
- فری تایم مبدا: مدت زمان رایگانی است که فرستنده کالا می تواند در محل مبدا کانتیر را نگه داشته و بدون پرداخت هزینه اضافی، بارگیری کالا را انجام دهد.
- فری تایم مقصد: مدت زمان رایگانی است که گیرنده کالا در مقصد در اختیار دارد تا پس از رسیدن محموله، تخلیه و تحویل کانتینر بدون پرداخت دموراژ انجام دهد.
هزینه دموراژ کانتینر چگونه محاسبه می شود؟
هزینه دموراژ یا تعرفه حق توقف کانتینر به عوامل مختلفی شامل نوع و ابعاد کانتینر (کانتینرهای ۲۰ فوت، ۴۰ فوت، یخچالی یا معمولی)، قوانین بندر مقصد، قوانین شرکت حمل، نوع و حجم بار و … بستگی دارد.
به عنوان مثال، کانتینرهای 20 و 40 فوت معمولی تا ۱۰ روز و کانتینرهای 20 و 40 فوت یخچالی تا ۴ روز، از پرداخت این هزینه و حق توقف کانتینر معاف هستند. حق توقف و هزینه دموراژ برای کانتینرهای مختلف در بنادر جنوبی و شمالی کشور نیز بر اساس نرخ مصوب سازمان بنادر و کشتیرانی و همچنین، قرارداد بین صاحب کالا و شرکت حمل ونقل تعیین می شود.
هزینه های دموراژ معمولا به صورت روزشمار محاسبه شده و فرمول محاسبه آن به صورت حاصل ضرب سه فاکتور تعداد کانتینرها، نرخ آن و تعداد روزهای بیش از حد مجاز است.
چگونه می توان از پرداخت دموراژ جلوگیری کرد؟
روش ها و راهکارهای مختلفی وجود دارد که می توان با استفاده از آن ها از تاخیر در ترخیص یا تحویل کانتینرها و در نتیجه، پرداخت هزینه اضافی دموراژ جلوگیری کنید. در ادامه، مهم ترین راهکارها در این زمینه آورده شده است:
- برنامه ریزی دقیقی برای زمان ورود کالا یا رسیدن کشتی داشته باشید و هماهنگی های لازم با ترخیص کار یا فورواردر را انجام دهید.
- قبل از رسیدن محموله، مدارک و مجوزهای مورد نیاز را آماده کنید. مدارک ناقص یا اشتباه یکی از دلایل اصلی تاخیر در ترخیص است.
- از بازه زمانی فری تایم به صورت بهینه استفاده کرده و سعی کنید مراحل ترخیص و حمل را در مهلت فری تایم مشخص شده انجام دهید. همچنین می توانید در صورت پیش بینی تاخیر بیشتر، با شرکت حمل و نقل مربوطه مذاکره کرده و فری تایم بیشتری دریافت کنید.
- برای جلوگیری از پرداخت Demurrage بهتر است یک شرکت حمل و نقل معتبر و با سابقه را انتخاب کنید. به عنوان مثال، شرکت ساینا اکسپرس با انجام اقدامات لازم و ترخیص و تحویل به موقع محموله ها، مانع از پرداخت هزینه اضافی دموراژ برای مشتریان خود می شود.
انواع دموراژ در صنعت حمل و نقل
دموراژ علاوه بر این که ممکن است به شکل ریالی و یا دلاری پرداخت شود، انواع مختلف دیگری دارد که هر یک، ویژگی های خاص خود را دارند. انواع آن عبارتند از:
- دموراژ کانتینر
در صورتی که کانتینرها در بازه زمانی توافق شده و بعد از پایان فری تایم به شرکت حمل و نقل بازگردانده نشود، لازم است جریمه ای تحت عنوان دموراژ کانتینر پرداخت شود.
- دموراژ کشتی
اگر تخلیه کشتی در بنادر با تاخیر انجام شود، صاحب مرسوله مشمول جریمه Demurrage کشتی خواهد شد. این نوع جریمه در واقع برای پرداخت خسارت کشتی بوده و می تواند مبالغ قابل توجهی باشد، چرا که بر انجام تعهدات شرکت کشتیرانی برای انجام دیگر تعهدات خود، تاثیرگذار است.
- دموراژ گمرکی
اگر ترخیص کالا از گمرک به موقع انجام نشود، جریمه و هزینه معطلی کالا در گمرک برای صاحب کالا در نظر گرفته می شود که آن، دموراژ گمرکی گفته می شود.
- دموراژ ریلی
این نوع جریمه مربوط به حمل و نقل ریلی بوده و هنگامی که واگن های ریلی در بازه زمانی توافق شده تخلیه نشده باشند، صاحب کالا ملزم به پرداخت آن می شود.
سوالات متداول
- مدت زمان دموراژ چگونه تعیین می شود؟
مدت زمان آن بر اساس قرارداد با شرکت حمل و نقل مربوطه مشخص شده که بعد از پایان مهلت فری تایم برای تخلیه محموله، آغاز می شود.
- آیا دموراژ به خرده بار هم تعلق می گیرد؟
این جریمه مخصوص کانتینرهای کامل بوده و به خرده بار یا بارهای LCL، تعلق نمی گیرد، اما ممکن است هزینه های مشابهی از طرف انبار یا شرکت حمل اعمال شود.
- اگر دموراژ پرداخت نشود، چه اتفاقی می افتد؟
در صورت عدم پرداخت هزینه، شرکت کشتیرانی یا حمل و نقل مربوطه این اختیار را دارد که از تحویل اسناد یا بار خودداری کند. در برخی موارد نیز ممکن است کالا توقیف شده یا مشمول جریمه های اضافی گردد.
جمع بندی
دموراژ یکی از اصطلاحات حوزه حمل و نقل بین المللی بوده و به معنای هزینه یا جریمه ای است که در صورت تاخیر در بارگیری یا تخلیه کانتینر پس از پایان مهلت فری تایم، از صاحب کالا دریافت می شود. عوامل مختلفی مانند آماده نبودن مدارک، تاخیر در ترخیص، مشکلات لجستیکی و …، می تواند سبب تاخیر در تخلیه کانتینر یا وسیله نقلیه و در نتیجه، پرداخت هزینه جریمه شود. دموراژ انواع مختلفی دارد؛ از جمله انواع کانتینر، کشتی، گمرکی و ریلی که هر یک بر اساس نوع حمل و نقل و شرایط قرارداد به شکل متفاوتی محاسبه می شود.
برای جلوگیری از هزینه‌های دموراژ، لازم است برنامه‌ریزی دقیقی برای زمان رسیدن محموله داشته باشید، اسناد و مدارک مورد نیاز را از پیش آماده کرده و از مدت زمان فری‌تایم به صورت بهینه استفاده کنید. همچنین، انتخاب یک شرکت حمل‌ونقل مطمئن و حرفه‌ای نقش مهمی در کاهش تاخیرها و پرداخت جریمه Demurrage دارد. در این زمینه، ساینا اکسپرس با سابقه‌ای درخشان در حوزه حمل‌ونقل بین‌المللی، با ارائه خدمات دقیق و منظم، به شما کمک می‌کند تا فرآیند ترخیص و تحویل کالا بدون نیاز به پرداخت هزینه‌های اضافی انجام شود.